सहभागी श्री कृष्ण रत्न गंगा माविका स्काउटका विभिन्न ७ देखि ९ कक्षासम्म अध्यनरत छात्रछात्राहरुले रैथाने ज्ञानका बारे चासोकासाथ बुझ्ने प्रयत्न गरेका थिए । विशेषगरी जलवायु परिवर्तनका कारण भोग्नु परेको अहिलेको समस्या र विगतको स्मरण गर्दै रैथाने उपाय खोज्न फरक उमेर समुहका मानिस एकै हलमा जम्मा भएका हुन । कार्यक्रममा चौतारा साँगाचोकगढी नगरपालिकाकी उपमेयर सिता थापाले पुरानो पुस्ताका ज्ञानलाई नयाँ पुस्ताले चासोकासाथ ध्यान दिन सकेमा राम्रो हुने बताउनुभयो । यस्तै वडाध्यक्ष शिव श्रेष्ठले आदिवासी तथा रैथाने ज्ञान हस्तान्तरणका लागि बैयस्क,युवा पुस्ताहरुमा पनि छलफल हुन जरुरी रहेको बताउनुभयो ।
किसानले गोरु जोत्ने बेला प्रयोग हुने हलो र जुवाको नमुना स्याम्पल बालबालिकालाई देखाउँदै यसबारे स्थानिय शुसिला नेपालले बताउनुभएको थियो । हलो जुवा बनाउन स्थानिय समाग्री प्रयोग हुने, हलोले जोतेमा जग्गा जमिनमा कमाई राम्रो फलने भएकाले ट्याक्टरको तुलनामा सहज हुने उहाँको भनाई थियो । पानीका मुहान संरक्षणको परम्परागत ज्ञानलाई बेवास्ता गर्नु, विकासका नाममा वातावरणीय, सामाजिक तथा आर्थिक प्रभावको अध्ययन बिनै पहाडमा डोजर चलाउनु, पोखरी र आहाल क्षेत्रमा कङ्क्रिटका पक्की संरचना लगायत कारणले पानीका श्रोत नासिँदै गएको विषयमा पनि उनिहरुले बताए । साथै पुरानो पुस्ताको कुरा सुन्ने , उनिहरुले जानेका ज्ञानवर्धक कुरा कसरी सिक्ने भन्नेबारेमा बालबालिकाहरुलाई ललित रानाले प्रशिक्षण दिनुभएको थियो । साथै रैथाने ज्ञानका बारेमा अन्तरक्रियाको माध्यमले छलफल गराउनुभएको थियो । बालबालिकाहरुलाई पुराना ज्ञान र आफ्नो अनुभव माधवलाल कर्मचार्यले सुनाउनुभएको थियो ।
ढिकी,जातो, घट्टा, डोको नाम्लो, भकारी, मानापाथी लगायतका रैथाने सिप र ज्ञानबारे उहाँले बताउनुभयो । एपिएन, आईजिइएस जापान , अमार्क एसिया प्यासिफिकको सहयोगमा कार्यक्रम आयोजना गरीएको हो । कार्यक्रमको सहजिकरण रेडियो सिन्धुले गरेको हो ।जलवायु अनुकूलनका लागी नेपाल जस्तो मुलुकले आदिवासी रैथाने पुस्तैनी ज्ञान अवलम्बन गर्नु बाहेकको उत्तम विकल्प नरहेको विज्ञ डा. सिवाकोटीले बताउनुभयो । हामीसंग रहेका परम्परागत स्रोतको संरक्षण र नयाँ पुस्तामा रैथाने ज्ञान हस्तान्तरण हुनु जरुरी रहेको जलवायु परिवर्तनको असरका क्षेत्रमा अध्यनमा समेत सक्रिय सिवाकोटी बताउनुहुन्छ । यस्ता कार्यक्रमले स्थानीयलाई आफैमा रहेको रैथाने ज्ञान सहित अनुकूलनमा योजना निर्माण गरी संरक्षण र प्रवर्धनमा महत्वपुर्ण सहयोग पुग्ने रेडियो सिन्धुका अध्यक्ष रत्नप्रसाद श्रेष्ठले बताउनुभयो ।
जुगल खबर
प्रतिक्रिया दिनुहोस्